با پیشرفت علم تکنولوژیهای جدیدی وارد دنیای پزشکی شده اند که پزشکان با کمک این دستگاهها توانستهاند تشخیص دقیقتری در مورد بیماریها داشته باشند. گاهی مواقع پزشکان امکان معاینه مستقیم ندارند در چنین مواردی برای تشخیص بهتر و دقیقتر از دستگاههایی همچون کولونوسکوپی، آندوسکوپی استفاده میشود.
کلونوسکوپی یکی از پرکاربردترین دستگاهها برای تشخیص بیماریهای گوارشی است که برای بررسی و تشخیص بیماریها و مشکلات رودهها استفاده میشود.بسیاری از افراد با شنیدن نام کلونوسکوپی استرس میگیرند و فکر میکنند که پروسهای بسیار دردناک و سخت در انتظار آنها میباشد در حالی که کولونوسکوپی میتواند تشخیص موفق و دقیق مشکل شما را به همراه داشته باشد و این میتواند به معنای شانس بیشتر برای درمان باشد.
کلونوسکوپی چیست؟
روشی برای مشاهده قسمتهای داخلی روده بزرگ و تشخیص و غربالگری هرگونه مشکل و بیماری را در این ناحیه امکان پذیر میسازد. فرآیند کلونوسکوپی به وسیله دستگاهی به نام کولونوسکوپ انجام میشود. دستگاه کولونوسکوپ دارای لولهای بسیار باریک و انعطاف پذیر به طول ۱۵۰ سانتی متر است که دوربینی کوچک با قطر ۱ سانتی متر در قسمت سر آن قرار دارد.
با وارد کردن لوله از طریق مقعد میتوان تصاویر واضح و دقیقی از دیوارههای داخل روده بزرگ بر روی مانیتور دستگاه مشاهده کرد. بدین ترتیب میتوان هر نوع زخم، التهاب یا بافت غیرعادی از جمله انواع پولیپ، تومور و سرطان روده را در این نواحی تشخیص داد و همچنین اگر نیازی به انجام بیوپسی از دیوارههای روده وجود دارد به راحتی توسط کولونوسکوپ نمونه گرفت. همچنین میتوان در حین انجام کلونوسکوپی بافتهای آسیب دیده مثل پولیپها را همزمان با انجام کلونوسکوپی از بدن بیمار خارج نمود.

به چه دلایلی کلونوسکوپی تجویز می شود؟
پزشک ممکن است در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، برای شما آزمایش کلونوسکوپی تجویز نماید:
- در مدفوع خون مشاهده شده باشد
- در عادتهای مدفوع تغییر ایجاد شده باشد
- وضعیتی به نام کم خونی که شخص را خسته و ضعیف کند
- درد شکمی و یا درد مقعد به مدت طولانی که هیچ توضیحی برای آن وجود نداشته باشد
- نتایج غیرطبیعی از دیگر آزمایشات مرتبط با روده
- سابقه سرطان روده بزرگ یا پولیپ در روده بزرگ
چگونه برای کلونوسکوپی آماده شویم؟
پزشک به شما دستورالعملهایی را در رابطه با هرآنچه که قبل از انجام کلونوسکوپی نیاز است به شما میدهد. مواردی شبیه رژیم غذایی (که این رژیم شامل این که چه غذاهایی را میتوانید بخورید یا خیر میباشد) و یا این که اگر دارویی مصرف میکنید مصرف داروهایتان را از چه زمانی قطع کنید.
حتما اطمینان حاصل کنید که تمامی دستورالعمل ها را به دقت انجام دهید. حتی گاهی ممکن است مجبور شوید برخی از داروهایی را که اگر مصرف میکنید را تا یک هفته قبل از آزمایش متوقف کنید.
روده بزرگ قبل از انجام کلونوسکوپی میبایست پاکسازی شود. دکتر به شما یک داروی مخصوص می دهد که باعث اسهال می شود. نکته مهم این است که باید تمامی دارو را مصرف نمایید تا اطمینان حاصل شود که رودهتان کاملا تمیز شده است. اگر روده پاکیزه باشد، پزشک نگاهی دقیق به داخل روده خواهد داشت. یک روده تمیز انجام تست را راحتتر می کند.
کلونوسکوپی چگونه انجام میشود؟
در طول مدت انجام کلونوسکوپی بیمار روی تخت به پهلوی چپ دراز میکشد. در بیشتر اوقات، داروی آرامبخش ملایمی به بیمار تزریق میشود تا در طول مدت انجام کلونوسکوپی، آرام باشد و دردی را احساس نکند. در بعضی موارد هم داروی مسکن قویتری لازم می شود تا به بیمار تزریق شود.
پزشک لوله باریک و قابل انعطاف و بلندی که یک سر آن دوربین تعبیه شده و آغشته به ژل روان کننده است و کولونوسکوپ نام دارد را به آرامی از مقعد وارد روده بزرگ میکند. این لوله برای کمک به دید بهتر پزشک، روده بزرگ را با گاز دی اکسید کربن باد میکند. دوربین سر لوله کولونوسکوپ، تصاویر روده بزرگ را به روی صفحه نمایش منتقل میکند و پزشک به دقت به بررسی روده بزرگ میپردازد.
در طی کلونوسکوپی، پزشک ممکن است یک آزمایش بیوپسی انجام دهد. در طول بیوپسی، پزشک یک نمونه از بافت کولون را گرفته و آن را در زیر میکروسکوپ قرار می دهد تا احتمال سرطان را بررسی نماید.
پزشک همچنین ممکن است رشدهایی را که در روده بزرگ مشاهده کرده است بردارد. در حین انجام این کارها توسط پزشک شما به هیچ عنوان از هیچ کدام از آنها مطلع نخواهید شد.
خونریزی و سوراخ شدن روده بزرگ در حین کلونوسکوپی هرچند از عوارض غیرمعمول است اما دور از ذهن نیست.
کلونوسکوپی معمولا بین نیم ساعت تا یک ساعت طول میکشد. درد شکم و نفخ در ساعتهای اولیه بعد از انجام کلونوسکوپی گاهی پیش بیاید. ممکن است که لازم باشد بیمار بین یک تا دو ساعت بعد از انجام کلونوسکوپی در کلینیک بستری باشد.
بهبودی کامل بیمار و از بین رفتن اثر داروی آرامبخش تا روز بعد طول میکشد.
پس از کلونوسکوپی چه اتفاقی می افتد؟
پزشک به شما دستورالعملهایی در رابطه با آن چه که می بایست پس از کلونوسکوپی انجام دهید، می دهد. اکثر افراد قادر خوردن غذا بعد از کلونوسکوپی هستند. اما اکثر پزشکان توصیه می کنند که شخص در طول روز رانندگی نکند و یا سر کار نرود.
پزشک به شما اطلاع خواهد داد که مجددا چه زمانی مصرف داروهایی را که متوقف کرده بودید شروع کنید.
چه زمانی باید مجددا به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پس از کلونوسکوپی یکی از مشکلات زیر را داشته باشید، حتما بایستی به پزشک گوارش مراجعه نمایید.
- درد شکم که خیلی بد تر از درد گاز یا گرفتگی عضلانی باشد
- پارگی در شکم و سخت شدن شکم
- استفراغ
- تب
- خونریزی از مقعد
چه کسانی باید کلونوسکوپی انجام دهند؟
- افراد بالای 50 سال
- افرادی که در خانوادهشان سابقه بیماریهای التهابی روده یا سرطان روده دارند.
- افرادی که دچار اسهال یا یبوست بیش از یک هفته شوند.
- افرادی که سابقه پولیپ روده دارند.
- افرادی که متوجه وجود خون در مدفوع میشوند.
هزینه کلونوسکوپی چقدر است و آیا بیمه آن را پوشش میدهد؟
سوالی که اکثر بیماران دارند این است که کلونوسکوپی هزینه اش چقدر است وآیا بیمه کلونوسکوپی را تحت پوشش قرار میدهد یا خیر؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که اکثر شرکتهای بیمه، غربالگری سرطان روده بزرگ، از جمله کلونوسکوپی را پوشش میدهند. سهم شما از پرداخت هزینههای کلونوسکوپی ممکن است متفاوت باشد، بنابراین شما باید به پزشک متخصص خود مراجعه کرده تا از هزینه کلونوسکوپی و میزان پوشش هزینه توسط بیمهها آگاهی یابید.