ترش کردن (ریفلاکس) چیست؟
ترش کردن احتمالا شایع ترین علت حملات سو هاضمه در افراد می‌باشد. این وضعیت به علت بالا آمدن مایع اسیدی معده به داخل مری ایجاد می‌شود. لایه پوشاننده مری قدرت محافظت در مقابل اثرات مضر اسید معده را ندارد و در نتیجه دچار التهاب و درد سوزشی می‌شود که اصطلاحا به آن سوزش سرمعده می‌گویند.
حملات ترش کردن معمولا مختصر بوده و مدت زمان کمی طول می‌کشد. اما اگر این ترش کردن‌ها دائمی شوند لایه پوشاننده مری ممکن است دچار صدمات دائمی شود. در برخی موارد ترش کردن می‌تواند باعث خونریزی از دستگاه گوارش شود.
علل ترش کردن
به خاطر وجود یک مکانیسم دریچه‌ای با عمل دوگانه محتویات معده نمی‌تواند از معده خارج شود و به مری بازگردد. یک قسمت از این مکانیسم حلقه عضلانی می‌باشد که در قسمت انتهای پایینی مری قرار دارد و به اسفنکر یا دریچه تحتانی مری معروف است. قسمت دیگر این مکانیسم اثر پرده عضلانی دیافراگم بر روی مری می‌باشد زیرا لوله مری از سوراخی باریک که در این پرده عضلانی قرار دارد عبور می‌کند. اصطلاحا به این سوراخ هیاتوس گفته می‌شود. این مکانیسم باعث می‌شود که دریچه به صورت یک طرفه کار کند و از بازگشت محتویات معده به مری جلوگیری می‌نماید.
عواملی که باعث اختلال در این دریچه می‌شوند و موجب می‌گردند که این دریچه دچار نشت می‌شود سبب بروز ترش کردن می‌گردند. این عوامل عبارت اند از
- ضعف عضلات اسفنکتر
- افزایش فشار شکمی به خاطر حاملگی
- چاقی
ضعف در سوراخ دیافراگم گه اجازه می‌دهد قسمتی از معده نیز از این سوراخ رد شود و به بالا و به سمت سینه برود.
بعضی از افراد با خوردن بعضی از غذاها یا نوشیدنی‌ها مثل غذاهای سرخ کرده یا چرب و یا قهوه دچار حملات خفیف ترش کردن می‌شوند. سیگار کشیدن ممکن است مشکلات آن‌ها را بدتر کند.
علائم ونشانه‌های ترش کردن
بعضی از علائم ترش کردن در صورتی که فرد حجم زیادی غذا بخورد و یا اینکه خم یا دولا شود بلافاصله خود را نشان می‌دهد.
علائم ترش کردن عبارت است از:
- درد سوزشی یا احساس ناراحتی در سینه
- احساس مزه ترشی در دهان که به خاطر بالا آمدن مایع اسیدی معده به گلو و دهان ایجاد می‌شود.
- سرفه‌های مداوم
- آروغ زدن
- وجود خون دراستفراغ یا در مدفوع
اگر ترش کردن به مدت چندین سال باقی بماند باعث صدمه دیدن لایه پوششی مری شده و در نهایت ممکن است باعث تنگی آن شود. این تنگی باعث اختلال در بلع غذا و درنتیجه کاهش وزن شود. همچنین طولانی بودن ترش کردن می‌تواند منجر به بروز وضعیتی به نام مری بارت گردد.
در این وضعیت قسمتی از لایه پوشاننده مری تغییر می‌کند و شبیه لایه پوشاننده معده می‌شود. افرادی که دچار این وضعیت می‌شوند در معرض سرطان مری قرار می‌گیرند.
اگر شما به تازگی دچار درد در وسط سینه شده‌اید که با خوردن و آشامیدن ارتباطی ندارد باید سریعا نزد پزشک بروید زیرا وضعیت خطرناک آنژین قلبی که گاهی اوقات با درد شدید سوزش سرمعده اشتباه گرفته می‌شود ممکن است ایجاد شده باشد.
نحوه درمان ترش کردن
اقدامات ساده‌ای که خود فرد می‌تواند برای تسکین بسیاری از علائم سوزش سر معده انجام دهد بسیار موثر هستند این اقدامات عبارت‌اند از
- خوردن آنتی اسید مثل آلومینیم یا شیر منیزی می‌توانند به خنثی کردن اسید معده کمک نمایند.
- از نوشیدن الکل نوشابه‌های گاز دار و قهوه پرهیز کنید.
- استعمال دخانیات را متوقف نمایید
- وزن اضافی خود را کاهش دهید
- در هر وعده غذایی حجم غذایتان را کم کنید تا از پر شدن معده‌تان جلوگیری کنید و هیچ گاه در آخر شب غذا نخورید.
- هیچ گاه بعد از غذا خوردن تمرینات ورزشی انجام ندهید زیرا هر دوی این کار باعث بازگشت محتویات معده به مری می‌شوند.
- در هنگام خواب زیر سر خود را بالا بیاورید
با این حال اگر سوزش سر معده‌تان خیلی اذیتتان می‌کند به پزشک مراجعه نمایید. پزشک ممکن است برایتان یک رادیوگرافی کنتراست درخواست کند تا هر گونه ناهنجاری مری را مشاهده نماید. همچنین ممکن است ترتیب یک آندوسکوپی را برای شما بدهد تا لایه پوشاننده مری را بررسی کند. در حین انجام آندوسکوپی ممکن است یک نمونه از مری برداشته شود و به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده شود.
پزشک ممکن است برای کاهش تولید اسید معده‌تان داروهایی مثل اوپرازول یا سایمیتیدین تجویز نماید. همچنین تجویز داروهایی مثل متوکلوپروماید یا سیساپراید که سرعت تخلیه معده به روده را افزایش می‌دهند ممکن است در کاهش احساس سوزش سر معده موثر باشد. در اکثر موارد علائم ترش کردن با این درمان‌ها از بین می‌رود. اگر با انجام این درمان‌ها علائم شما بهبود نیافتند ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشید تا معده‌تان را به حالت طبیعی‌اش قرار داده و دریچه پایین مری را تنگ نمایید. این عمل را می‌توان از طریق آندوسکوپی نیز انجام داد.